Οι ομιλίες από την παρουσίαση του ποιητικού μου βιβλίου "Ηλιοτρόπιο Ονείρων"

Οι ομιλίες από την παρουσίαση του ποιητικού μου βιβλίου «Ηλιοτρόπιο Ονείρων», που έγινε στις 12/5/2024 στο καφέ – μπαρ Βυσσινόκηπος, η δική μου και του φίλου μου Μάνου Βιτεντζάκη.

 

Γ.Α.: Καλησπέρα σε όλες και όλους, σας ευχαριστώ πολύ που είστε εδώ απόψε.

Είμαι ο Γιάννης Αναστασόπουλος κι είμαι ο συγγραφέας της ποιητικής συλλογής «Ηλιοτρόπιο ονείρων» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν. Μαζί μου είναι ο Μάνος Βιτεντζάκης, φιλόλογος αγγλικής γλώσσας, πολύ καλός φίλος και ο οποίος εκτιμά την ποίησή μου και μου έχει κάνει μακροσκελείς γραπτές κριτικές, σε προσωπικό επίπεδο.

Δε θα σας κουράσουμε με ομιλίες μεγάλης διάρκειας, θα πούμε λίγα πράγματα, θα διαβάσουμε ποιήματα και θα είμαστε ανοιχτοί στις ερωτήσεις σας.

Θα σας μιλήσω λίγο για την ιστορία πίσω από το βιβλίο μου. Την άνοιξη του 1983, όταν ήμουν στην Α’ Λυκείου, ένας εμπνευσμένος φιλόλογος, ο κ. Τζιαφέτας μας μίλησε για τον υπερρεαλισμό και την αυτόματη γραφή, γεγονός που μου έδωσε το έναυσμα να αρχίσω να γράφω συνειδητά. Η συλλογή αυτή συμπυκνώνει την ποιητική μου παραγωγή από τότε ως την άνοιξη του 2023 που κλείδωσε το κείμενο με τις εκδόσεις Βακχικόν. Το πρώτο μέρος του βιβλίου με τίτλο «Κήποι στη Θάλασσα» ανθολογεί τις τρεις πρώτες μου αυτοεκδόσεις, και το δεύτερο με τίτλο «Το Πρόσωπο του Ανθρώπου» την τέταρτη, ενώ τα τελευταία δεκαεννιά ποιήματα της συλλογής (από το ποίημα «Παιδί» κι έπειτα) είναι ανέκδοτα.

Τα θέματά μου είναι τα πανανθρώπινα και κάποια πιο προσωπικά: η αγάπη, ο έρωτας, ο θάνατος, η απώλεια, η μοναξιά, η αλλοτρίωση, η φύση, η χαρά, η ηδονή, η θλίψη, ο καημός και βέβαια το αστικό τοπίο μέσα στο οποίο μεγάλωσα και έζησα.

Οι επιρροές μου είναι πολλές, αλλά δε θα σας κουράσω με λίστες ποιητών. Θα σας αναφέρω μόνο τους πολύ αγαπημένους μου: Arthur Rimbaud, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη, Νίκος Γκάτσος, Μανόλης Αναγνωστάκης, Τάσος Λειβαδίτης και η Κατερίνα Γώγου.

Η ποίησή μου δεν είναι δυσνόητη – είναι μάλλον απλή και ταυτόχρονα βιωματική. Έβλεπα πάντα την ποίηση σαν ένα κανάλι όπου θα μπορούσε να διοχετευτεί το άρρητο, το δυσπρόσιτο, το ανέκφραστο, αυτό για το οποίο δε μιλήσαμε ποτέ, σε κανέναν, με κανένα τρόπο, αυτό που μπορεί να αποτυπωθεί μόνο με στίχους.

Έχω γράψει πιωμένος, έχω γράψει νηφάλιος. Έχω γράψει οργισμένος, έχω γράψει ερωτευμένος. Έχω γράψει χαρούμενος, έχω γράψει θλιμμένος κι όλες οι διαθέσεις και οι καταστάσεις, ιδίως οι πιο σκοτεινές, με οδηγούσαν στο να τις αποτυπώσω στο χαρτί, σαν λύτρωση και σαν κάθαρση.

Έχω την πεποίθηση ότι πέραν της κοινωνικής καταγγελίας την οποία μπορεί να υπηρετήσει η ποίηση και η οποία είναι βέβαια πάρα πολύ σημαντική, αποστολή της ποίησης είναι να αποτελέσει ένα όχημα ώστε να γίνουμε όλοι, συγγραφείς και αναγνώστες, πιο δημιουργικοί, πιο αλληλέγγυοι, πιο ανθρώπινοι κα τελικά πιο τρυφεροί – για μένα η καλλιέργεια και η ενδυνάμωση της τρυφερότητάς μας είναι ο σκοπός της ποίησης. Μια τρυφερότητα που λείπει στους καιρούς που ζούμε, με τα τόσα δεινά ολόγυρά μας – να σημειώσω: γυναικοκτονίες, βιασμοί παιδιών συχνά από τους ίδιους τους γονείς τους, βία, εγκληματικότητα, ευπαθείς ομάδες που υποφέρουν, κοινωνικά αποκλεισμένοι και πρόσφυγες.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να κλείσω διαβάζοντάς σας ένα απόσπασμα από τον «Μικρό Ναυτίλο» του Οδυσσέα Ελύτη που μιλάει για την ποίηση: «Όταν ανακαλύψουμε τις μυστικές σχέσεις των εννοιών και τις περπατήσουμε σε βάθος θα βγούμε σ’ ένα άλλου είδους ξέφωτο που είναι η Ποίηση. Και η Ποίηση πάντοτε είναι μία όπως ένας είναι ο ουρανός. Το ζήτημα είναι από πού βλέπει κανείς τον ουρανό / Εγώ τον έχω δει από καταμεσίς της θάλασσας.».

 

Μ.Β.: Καλησπέρα σας, είμαι ο Μάνος Βιτεντζάκης.

Η ποίηση είναι μια γοητευτική αλλά και συνάμα ιδιαίτερη μορφή τέχνης, ένα λογοτεχνικό είδος που πολλές φορές δεν παίρνουμε αυθόρμητα την πρωτοβουλία να ανακαλύψουμε. Πέρα από τους πιστούς αναγνώστες της, οι υπόλοιποι πιο εύκολα θα καταφύγουν σε ένα μυθιστόρημα ή ένα διήγημα. Ίσως επειδή η ποίηση δεν προσφέρει την προσμονή της συνέχειας, την απόλαυση της αφήγησης, την αγωνία της πλοκής. Προσφέρει όμως, όταν είναι ικανή και αυτοδύναμη, την απόλαυση της αμεσότητας, τη δυνατότητα της ταύτισης και την ευκαιρία της ανάκλησης και αυτό δεν πρέπει να το παραβλέπουμε. Στην ποίηση ανατρέχουμε όταν θέλουμε να δώσουμε σάρκα και οστά σε ένα συναίσθημα μας ή σε μια εμπειρία μας, και η ποίηση είναι αυτή που με τον συμπτυγμένο και καλοδουλεμένο λόγο της μας δίνει σημεία αναφοράς.

Ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με την ποίηση του Γιάννη στην περίοδο της πανδημίας όταν μου έστειλε μια συλλογή του να τη διαβάσω. Ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη για μένα. Του είπα αυθόρμητα κάποια σχόλια για τη μαεστρία του στον χειρισμό του λόγου, για τις εικόνες που δημιουργεί, για το πλούσιο και τολμηρό, αλλά όχι επιτηδευμένο λεξιλόγιο που επιστρατεύει για να μεταδώσει τα μηνύματα του. Μιλάει βιωματικά, αλλά και οικουμενικά. Μετουσιώνει τις εμπειρίες του, τα συναισθήματα και τα βιώματά του σε λόγο, σε μικρές εύληπτες, έμμετρες ιστορίες. Του είπα με λίγα λόγια ότι η ποίηση του έχει λόγο ύπαρξης. Δεν είναι απλά όμορφες λέξεις βαλμένες στο χαρτί. Είναι αυτοδύναμη, σαφής, λυρική, επιδραστική ποίηση, αυτό δηλαδή που οφείλει η ποίηση να είναι. Αυτή η εντύπωση διατηρήθηκε και στις επόμενες ποιητικές του συλλογές που μοιράστηκε μαζί μου. Χάρηκα λοιπόν ιδιαίτερα όταν μου ανακοίνωσε την έκδοση αυτής της ποιητικής συλλογής που κρατάμε σήμερα στα χέρια μας, μια δουλειά άρτια όχι μόνο ποιητικά αλλά και αισθητικά, και χάρηκα και για την τιμή που μου έκανε να μιλήσω στην παρουσίαση του.

Μέσα από τον άρτιο και όμορφο λόγο, την εικονοπλασία, την οικουμενικότητα των βιωμάτων και των νοημάτων, αλλά και μέσα από αναγνωρίσιμες πινελιές αγαπημένων λογοτεχνών -θα μπορούσα να διακρίνω κάτι από το αιώνιο καλοκαίρι των ποιημάτων του Ελύτη, η και κάτι από την ταξιδιάρικη διάθεση του Καββαδία- η ποίηση του Γιάννη αποκτά τη δίκη της, μοναδική σφραγίδα και γίνεται αναγνώσιμη, άξια να αναγνωσθεί. Αλλά και κάτι ακόμα που θεωρώ σημαντικό: η ικανότητα του Γιάννη να συμπτύσσει εικόνες, συναισθήματα και νοήματα σε λίγες λέξεις, να δημιουργεί φράσεις που ανακαλούνται, φράσεις -ατάκες ας μου επιτραπεί. Και αυτή είναι ίσως και η μεγαλύτερη αρετή της ποίησης γενικά. Ο Γιάννης δεν θα μπορούσε να υπηρετήσει κάποιο άλλο είδος καλύτερα, παρά την ποίηση. Και αυτό οφείλει να κάνει. Είναι χαρά μου σαν αναγνώστης να απολαμβάνω μια τέτοια ποιητική συλλογή και ανυπομονώ και για την επόμενη.

Θα διαβάσω μερικά ποιήματα από τη συλλογή. Είναι δικά μου αγαπημένα, αλλά ταυτόχρονα είναι και αντιπροσωπευτικά της ποιητικής δεξιοτεχνίας του Γιάννη. Τα δυο τελευταία είναι δυο δίστιχα -θα μπορούσαν άραγε να είναι χαϊκού; Ίσως…- που αποκαλύπτουν την αφαιρετική ικανότητα που χαρακτηρίζει την ποίηση του Γιάννη καθώς και την αγάπη του για τις γλώσσες, τους τόπους και τους πολιτισμούς. Ο Γιάννης είναι ένας γνήσιος συλλέκτης εμπειριών και ένας αυθεντικός ταξιδευτής. Και ο πραγματικός ποιητής πρέπει να είναι και τα δυο.